System apelacyjny Hiszpanii – A cóż to takiego?

Zachęcamy Państwa do zaprzyjaźnienia się z naszym nowym cyklem, w którym postaramy się przybliżyć systemy apelacyjne najważniejszych, winiarskich regionów świata. Wiemy, że często zrozumienie reguł i odnalezienie się w nich tym, którzy dopiero co zaczynają swoją przygodę z winem sprawia nie lada problem. Mamy nadzieję, że uda się nam je w prosty sposób wyjaśnić. Nasz cykl rozpoczynamy od znanych i lubianych w Polsce win hiszpańskich.

Hiszpania pod kątem winiarskim to niesamowite bogactwo i różnorodność. Duża powierzchnia kraju plus szereg wysp, urozmaicone ukształtowania terenów, różne wpływy klimatyczne oraz ogromna tradycja winiarska sprawiły, że mamy tu do czynienia z mnogością regionów winiarskich. W każdym z nich zostały wyodrębnione apelacje (znane tu jako denominacje – Denominacion de Origen, w skrócie D.O.) Denominacje te określają wino nie tylko pod względem geograficznym, ale również metod jego produkcji (m.in. dopuszczonych szczepów, wydajności z hektara, metody winifikacji czy sposobu dojrzewania).

Denominacje nie pokrywają się 1:1 z obszarami geograficznymi występującymi tu pod nazwą „wspólnot autonomicznych”. Obecny podział na te wspólnoty odzwierciedla związki historyczne – niektóre z nich były niegdyś odrębnymi królestwami lub księstwami, a dziś cieszą się sporą autonomią. Dla zrozumienia reguł apelacyjnych wspólnoty autonomiczne możemy przyrównać do naszych województw. I tak niektóre denominacje obejmują część takiej wspólnoty. W innej wspólnocie może być ich kilka, a czasem denominacja obejmuje fragmenty kilku wspólnot.

Wszystkie apelacje win hiszpańskich mają swoją Consejo Regulador – urząd, który poszczególnym markom wina danego producenta przyznaje tzw. numer kontrolny, który znajdziecie Państwo na umieszczonej na butelce kontretykiecie. To oni są odpowiedzialni za organizację takiego systemu kontroli, by numer został nadawany rzeczywiście tylko tym produktom, które w 100% spełniają ustanowione zasady. Chodzi o to by przez zaklasyfikowanie nieodpowiednich produktów do danej apelacji nie zaprzepaścić wieloletniego dorobku i dobrego imienia całej denominacji.

Jeżeli weźmiemy pod uwagę wszystkie wina hiszpańskie to patrząc od samego dołu tej „drabinki” będziemy mieć:
VINOS DE MESA

Tzw. wina stołowe, najniższa kategoria win, dla której nie ma konieczności wskazywania regionu pochodzenia, owoce do produkcji mogą pochodzić z różnych części Hiszpanii.

VINOS DE LA TIERRA

Tzw. wino regionalne – proste wina ze wskazaniem miejsca pochodzenia, posiadające specyficzne cechy charakterystyczne dla danego regionu. W związku z tym, że nie są certyfikowane, nie muszą spełniać surowych wymogów dotyczących produkcji.

VINOS DE CALIDAD CON INDICACIÓN GEOGRÁFICA

Wina jakościowe ze wskazanego regionu, ale bez prawa do wykorzystywania znaku jakiejkolwiek apelacji. Jest to taka forma przejściowa pomiędzy Vinos de la Tierra, a winem apelacyjnym. Wina z tej kategorii muszą pochodzić z gron zebranych na określonym terenie, ich winifikacja też musi się tam odbyć. Uprawa winorośli, metoda winifikacji i dojrzewania podlegają uregulowaniom i kontroli.

DENOMINACIÓN DE ORIGEN

Wina jakościowe ze znakiem odpowiedniej „Denominación de Origen” (Świadectwo Pochodzenia) na kontretykiecie, w skrócie D.O.. Każdy producent w obrębie danej apelacji jeśli chce umieścić na butelce jej oznaczenie musi spełnić szereg wymogów, m.in.:

• Winogrona muszą pochodzić wyłącznie z winnic znajdujących się na terenie apelacji i spełniających dodatkowe, określone uwarunkowania naturalne
• Winifikacja we wskazanym miejscu na terenie apelacji i wg ustalonych zasad
• Muszą cieszyć się renomą i zapotrzebowaniem handlowym
• A jeżeli nawet spełnią wszystkie powyższe, to muszą być najpierw przynajmniej przez 5 lat sprzedawane jako VINOS DE CALIDAD CON INDICACIÓN GEOGRÁFICA

DENOMINACIÓN DE ORIGEN CALIFICADA

Wina najwyższej jakości ze znakiem odpowiedniej „Denominación de Origen Calificada” (Świadectwo Pochodzenia Kwalifikowanego), w skrócie D.O.Ca. Są to produkty certyfikowane o najwyższej randze i renomie. Status ten nadawany jest winom tylko z najlepszych hiszpańskich apelacji. Oprócz wymogów stawianych produktom z D.O. muszą one spełniać dodatkowe:

• Przez 10 lat dana apelacja musi utrzymywać ciągłość w statusie D.O.
• Wszystkie wina wytwarzane i sprzedawane przez producentów w obrębie danej „Denominación de Origen Calificada” muszą zawierać kontretykietę z jej znakiem
• Stała, bardzo rygorystyczna kontrola na wszystkich etapach produkcji
• Bardzo dokładne dookreślenie kartograficzne terenów uprawy winogron

Jak dotąd w Hiszpanii mamy dwie apelacje ze statusem D.O.Ca – są to Rioja i Priorat.

VINOS DE PAGOS

To najwyższa kategoria jaką może uzyskać wino w Hiszpanii – ma je tylko kilkanaście winnic na terenie całego kraju. To denominacja nadawana dla określonej, pojedynczej winnicy – o unikalnej glebie, mikroklimacie, własnej indywidualnej charakterystyce. Wytwarzane wina muszą posiadać cechy zdecydowanie wyróżniające je na tle innych w apelacji. W przypadku położenia tych działek na terenie D.O.Ca., określa się je mianem vinos de pagos calificados.